Od 1 lipca 2023 r. na terenie Polski został zniesiony stan zagrożenia epidemicznego spowodowany zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. W praktyce oznacza to m.in. odwołanie obowiązku noszenia maseczek ochronnych i przestaną obowiązywać niektóry przepisy. Dowiedz się, co się zmieniło w związku z tym w funkcjonowaniu państwa i firm.
Z uwagi na obecną sytuację epidemiologiczną, w szczególności ze względu na znaczący spadek liczby zakażeń, hospitalizacji i zgonów spowodowanych SARS-CoV-2, Główny Inspektor Sanitarny złożył wniosek do Ministra Zdrowia o odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego. Na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14 czerwca 2023 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. poz. 1118) z dniem 1 lipca 2023 r. odwołany został stan zagrożenia epidemicznego wprowadzony w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. To oznacza, że przestały obowiązywać dotychczasowe rozwiązania prawne przyjęte na czas trwania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii przewidziane w ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych („ustawa covidowa”). Odwołanie stanu pandemii spowodowało istotne konsekwencje w obszarze prawa pracy, niektóre z nich przedstawiamy poniżej.
Przywrócenie obowiązkowych badań lekarskich
Na czas trwania epidemii zawieszone zostały przepisy nakazujące pracownikom wykonanie okresowych badań lekarskich związanych z wykonywaniem pracy.
Inne zasady obowiązywały również odnośnie badań wstępnych do pracy. Pracownik, który podejmuje nową pracę nie musiał wykonywać takich badań :
- jeśli posiadał w czasie trwania epidemii ważne badania u innego pracodawcy stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach występującym na powierzonym stanowisku;
- jeśli zatrudniał się ponownie u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy.
W związku z tym od 1 lipca pracodawcy muszą dokonać przeglądu dokumentów wszystkich pracowników i uzupełnić brakujące badania w ciągu 60 dni od odwołania stanu zagrożenia epidemicznego.
Podczas epidemii covid-19 lekarze innych specjalności mogli wydawać zaświadczenia lekarskie potrzebne do pracy. Jednak te orzeczenia tracą moc z upływem 180 dni od odwołania stanu zagrożenia epidemicznego. Konieczne będzie więc wykonanie przed tym terminem nowych badań u lekarza medycyny pracy.
Obowiązkowe szkolenia BHP
W czasie trwania pandemii pracodawcy mieli możliwość skorzystania z wydłużonego okresu do zrealizowania regularnych szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP). W sytuacji, gdy termin przewidziany na przeprowadzenie takiego szkolenia przypadał na okres epidemii, zagrożenia epidemicznego lub w ciągu 30 dni po zakończeniu tych stanów, został automatycznie przesunięty na 60 dni po oficjalnym zakończeniu stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii. W praktyce oznacza to, że począwszy od 1 lipca 2023 roku pracodawcy będą mieli 60 dni na zorganizowanie szkoleń BHP dla pracowników, których uprzednio wyznaczone terminy szkoleń przypadały na okres epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego, a także dla tych, których przyszłe terminy szkoleń przypadać będą w lipcu.
Fikcja doręczenia znów obowiązuje
Przed wybuchem pandemii obowiązywała zasada fikcji doręczenia, która oznacza, że dwukrotnie awizowany list polecony uważano za doręczony po upływie terminu na odebranie go z placówki pocztowej. Na czas pandemii zawieszono ten przepis i było to o tyle problematyczne szczególnie dla pracodawców, że nie mogli dostarczyć wypowiedzeń z pracy. Od 1 lipca znów fikcja doręczenia działa, dlatego nie będzie już impasu w dostarczaniu przesyłek.
Wykorzystanie zaległych urlopów
Do dnia 1 lipca 2023 roku, w kontekście utrzymującego się stanu zagrożenia epidemicznego, pracodawca miał możliwość podejmowania jednostronnej decyzji o skierowaniu pracownika na urlop wypoczynkowy, który pozostawał niewykorzystany w poprzednich latach kalendarzowych. Ta decyzja mogła być podjęta bez wymaganego zgody pracownika i omijając ustalony wcześniej harmonogram urlopów. Pracodawca miał uprawnienie do przyznania takiego zaległego urlopu na okres trwający 30 dni, zaś pracownik był zobowiązany do wykorzystania go.
W okresie pandemii, z racji na konieczność przestrzegania norm dystansu społecznego oraz ograniczeń w podróżowaniu, pracownicy wykazywali pewną niechęć do wykorzystywania swojego prawa do urlopu. Wprowadzenie tego przepisu miało więc na celu przeciwdziałanie nagromadzeniu zaległych urlopów oraz urlopów nabytych w bieżącym roku kalendarzowym. Warto jednak podkreślić, że nawet po zakończeniu stanu zagrożenia epidemicznego, w świetle wypracowanej praktyki orzeczniczej, pracodawcy wciąż posiadają możliwość skierowania pracownika na zaległy urlop, nawet bez jego zgody.
Dokumenty pobytu i pracy dla cudzoziemców
Podczas trwającej pandemii wprowadzono wydłużone okresy legalności pobytu cudzoziemców na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, odnoszące się do różnych podstaw przebywania na terytorium kraju. W uproszczonych terminach, pobyt cudzoziemców, których dokumenty legalizujące pobyt w Polsce wygasły w czasie pandemii, pozostaje nadal uważany za legalny przez dodatkowe 30 dni po zakończeniu stanu zagrożenia epidemicznego, tj. do 31 lipca 2023 roku. W tym okresie również uznaje się pobyt cudzoziemca za legalny, jeżeli termin składania wniosku o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy upłynąłby w czasie epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego, o ile do 31 lipca 2023 roku złoży on zaległy wniosek.
W analogiczny sposób wydłużono również możliwość legalnego wykonywania pracy bez konieczności uzyskania nowego zezwolenia na pracę. To dotyczy sytuacji, gdy ważność obecnie obowiązującego zezwolenia na pracę wygasała w okresie epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego (po 13 marca 2020 roku), albo gdy cudzoziemiec pracował na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy, które zostało wpisane do ewidencji oświadczeń. To oznacza, że 31 lipca stanowi ostateczny dzień, w którym osoby te mogą legalnie kontynuować wykonywanie pracy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej bez konieczności uzyskania nowego zezwolenia lub oświadczenia.
Inne zmiany
Odwołanie stanu epidemii spowodowało przywrócenie wielu przepisów, które obowiązywały przed pandemią. Oto niektóre z nich:
- praca zdalna – wykonywanie pracy zdalnej na polecenie pracodawcy będzie możliwe wyłącznie w okresie, w którym zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie będzie czasowo możliwe z powodu działania siły wyższej.
- zniesienie limitu odpraw – wróciliśmy do przepisów obowiązujących przed pandemią, w tym do art. 8 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z którym wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę.
- Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych – pracodawcy muszą ponownie wypełniać wszystkie obowiązki przewidziane w ustawie o ZFŚS. Ponadto pracodawcy nie będą mogli już ograniczyć wysokości odpisu w sytuacji, gdy ich regulacje wewnętrzne przewidywały jego wyższą wysokość niż ustawowa.
źródło: https://www.ey.com/pl_pl/law/odwolanie-stanu-zagrozenia-epidemicznego
Wszystkie zasady szczególne, które zostały wprowadzone z powodu trwania pandemii przestały obowiązywać z dniem 1 lipca 2023 r. Jeśli nie jesteś pewny jakie zmiany Ciebie dotyczą, zapytaj swojego pracodawcę lub swoją księgową (jeśli prowadzisz działalność gospodarczą).
Szukasz ubezpieczenia na życie i pakietu zdrowotnego? Zgłoś się do doradcy GSU po korzystne programy dla Ciebie.