Dziś już wiemy, że wypalenie zawodowe to z pewnością nie jest jednoznaczne z brakiem motywacji, a traktowane jest jako choroba. Wypalenie zawodowe zostało wpisane przez Światową Organizację Zdrowia do Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób. Oznacza to, że jest traktowane jako choroba, na którą od początku 2022 roku będzie można dostać zwolnienie lekarskie.
Wypalenie zawodowe wiąże się przede wszystkim z niechęcią do pracy czy frustracją. A co to właściwie oznacza ,,wypalić się zawodowo”? Tego dowiesz się, czytając poniższy artykuł.
Jakie objawy i leczenie wypalenia zawodowego?
Praca wypełnia człowiekowi ponad połowę życia, zapewnia materialne warunki realizacji i decyduje o jego rozwoju i ukierunkowaniu w życiu. Pracę można traktować jako powołanie, źródło zarobkowania i szansę samorealizacji. Jednak w pewnych warunkach może prowadzić do negatywnego stanu wyczerpania emocjonalnego, psychicznego i fizycznego, który jest końcowym efektem stopniowego procesu wypalenia zawodowego.
Jakie zatem występują najczęstsze objawy?
- Codzienne bóle głowy i brzucha
- Utrata koncentracji czy kreatywności
- Stronienie od współpracowników
- Zwiększone zmęczenie i drażliwość
- Odwlekanie zadań w czasie
- Ataki paniki
- Spadek formy
- Zmiana nawyków związanych ze snem
- Płaczliwość i nadwrażliwość
- Uczucie złości czy strachu wobec wykonywanej pracy
Pierwsze sygnały mogą być niedostrzegane lub bagatelizowane – napięcie, zmęczenie, drażliwość, wzmożona aktywność na zmianę z oznakami wyczerpania psychicznego i fizycznego. Utrata energii, zniechęcenie a nawet objawy depresji ale ograniczone do sytuacji zawodowej. Nasilają się objawy fizyczne takie jak zaburzenia snu, apetytu, podatność na infekcje. W kontaktach pracowniczych można zauważyć większy brak empatii a zachowania otoczenia spostrzegane są jako wrogie i nadmiernie obciążające. Postępuje izolowania się i wycofywania z życia. Jeżeli napięcie jest bardzo wysokie do jego rozładowania nie wystarczy praca więc zostaje przeniesione na relacje rodzinne i przyjacielskie.
Syndrom wypalenia jest mocno związany z miejscem pracy i doświadczaniem przez pracownika chronicznego obciążenia emocjonalnego. Skutki w postaci symptomów wypalenia zawodowego nie są tylko indywidualnym problemem jednostki, ale przynoszą wymierne koszty dla organizacji, a w konsekwencji zjawisko wypalenia staje się poważnym problemem społecznym.
Wypalenie zawodowe – przyczyny
Wypalenie zawodowe dotyczy przede wszystkim osób, które początkowo były silnie zmotywowane i zaangażowane w swoją pracę i spodziewały się czerpać z niej poczucie sensu swojej egzystencji.
Postawy typowe dla osób zagrożonych wypaleniem zawodowym to:
- Nadmierny zakres obowiązków
- Przeciążenie
- Ciężar ważnych decyzji w zbyt krótkim czasie
- Naciski środowiskowe
- Naciski biurokratyczne – ograniczają wolność w pracy i zmuszają do poświęcania czasu i wysiłku na sprawy drugorzędne
- Kłopoty administracyjne
- Nadmierne obciążenie obowiązkami społecznymi
- Sprzeczne wymagania
Kluczowym czynnikiem dla rozwoju wypalenia zawodowego jest chroniczne doświadczanie niepowodzenia w zmaganiu się ze stresem i powstanie przekonania o niemożności skutecznego poradzenia sobie trudnościami i frustracjami związanymi z pracą zawodową. Zjawisko to często związane jest z doświadczeniem rozbieżności między oczekiwaniami zawodowymi, a realiami zawodu. Wypaleniem zawodowym bardziej zagrożeni są tzw. perfekcjoniści, osoby zbyt mało racjonalne i mało refleksyjnie, sztywno trzymające się utartych sposobów myślenia i działania oraz nieakceptujące siebie.
Kiedy to chwilowe załamanie, a kiedy wypalenie?
Stres i zmęczenie zdarzają się każdemu. Nie każdy kryzys zawodowy musi oznaczać wypalenie. Zwykle po kryzysie dość szybko dochodzimy do siebie. Nawet jeżeli czujemy się zmęczeni czy zestresowani to może temu towarzyszyć poczucie spełnienia. Wypoczynek wystarcza żeby dojść do siebie.
Wypalenie zawodowe – Kiedy zacząć coś z tym robić?
Wypaleniu zawodowemu można przeciwdziałać poprzez:
- Adaptację do nowego stanowiska pracy
- Warsztaty motywacyjne
- Radzenia sobie ze stresem
- Asertywności
- Zarządzania czasem
W pierwszych etapach wypalenia pomocny może być kierownik lub zwierzchnik, który pomaga urealniać oczekiwania, odkrywać i wykorzystywać swoje kompetencję, wspomagać motywację i inspirować do rozwijania elastycznych sposobów radzenia sobie z trudnościami i obciążeniem emocjonalnym.
Im więcej objawów wypalenia takich jak rozdrażnienie czy izolowanie się lub konflikty w środowisku pracy i rodzinnym tym większe prawdopodobieństwo, że niezbędna będzie pomoc psychoterapeuty.
Leczenie wypalenia zawodowego – metody walki bez potrzeby zmiany pracy.
- Rozwój poczucia własnych kompetencji, zaradności
- Higiena psychiczna, aktywność fizyczna, stosowanie technik relaksacyjnych
- Wsparcie społeczne
- Bardziej efektywne strategie radzenia sobie nastawione na rozwiązanie problemu niż na emocje i mechanizmy obronne unikania
- Dobra organizacja pracy – zarządzanie czasem
- Asertywność
- Równowaga między życiem zawodowym i osobistym, zróżnicowane źródła satysfakcji życiowej
- Świadomość swoich zasobów i ograniczeń
- Realistyczne oczekiwania wobec pracy
- Szkolenia, wsparcie w środowisku pracy, psychoterapia
Jak pracować z domu, żeby się nie wypalić?
Jedna na cztery osoby każdego roku doświadcza problemów ze zdrowiem psychicznym. W związku z pandemią i zwiększoną koniecznością pracy z domu, praca zdalna stała się nową normą. Chociaż ma to swoje zalety, dla wielu osób może być to trudne.
Gdy borykasz się z wypaleniem najważniejsze jest dbać o siebie, jednak jest to bardzo trudne w przypadku stania naprzeciw samego problemu. Przyjęcie powyższych pomysłów może pomóc Ci ponownie cieszyć się pracą. Pamiętaj jednak, że kluczowa jest komunikacja z osobami, z którymi pracujesz – oni również będą w stanie Cię wspierać.
Czy zakwalifikowanie wypalenia zawodowego w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych jest dobrą decyzją?
Zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych wypalenie zawodowe stanowi jednostkę nozologiczną oznaczoną kodem: Z73:0 i należy do kategorii problemów zdrowotnych związanych z problemami życiowymi, stan życiowego wyczerpania. Podniesiona została zatem ranga problemu z którym zmaga się wiele osób aktywnych zawodowo, nierzadko posądzanych przez przełożonych lub współpracowników o lenistwo, złą wolę lub brak należnego zaangażowania w obowiązki zawodowe.
Tym samym osoba doświadczająca objawów wypalenia może ubiegać się o zwolnienie lekarskie lub urlop zdrowotny służące regeneracji nadwątlonych sił i uszczerbku na zdrowiu.
Ponadto w wypadku wypalenia zawodowego warto także szczerze porozmawiać ze swoim pracodawcą, powiedzieć mu o problemie i wspólnie poszukać rozwiązania (może nim być choćby zmniejszenie lub zmiana zakresu obowiązków). Wypalenie zawodowe to poważny problem i nie powinieneś walczyć z tym sam. Jeśli czujesz, że dodatkowe wsparcie byłoby korzystne, skontaktuj się ze swoim lekarzem rodzinnym lub psychologiem.
Zmieniasz lub tracisz pracę? Przechodzisz na emeryturę lub urlop wychowawczy? Możesz skorzystać z szerokiej oferty ubezpieczeń w GSU, dzięki czemu będziesz miał dostęp wielu towarzystw ubezpieczeniowych i wysokich świadczeń. Wejdź na https://gsu.pl/go/ i poznaj szczegóły.